Op 25 juli 2013 werd het Oude Zandpad gesloten. Het betekende dat 334 sekswerkers hun werkplek verloren. Wat was de reden? Waarom is er nog steeds geen alternatief? En wat werkt wel? Een reconstructie en aanbevelingen in drie delen door gezondsheidsvoorlichter Carmen Kleinegris en Caja van Tolie, sekswerker van het Oude Zandpad en eigenaar van Freya.
In die 6 jaar dat het Oude Zandpad dicht ging en ‘gestreefd’ is naar het Nieuwe Zandpad, zijn er veel poppetjes gewisseld, met name in de politiek en op bestuurlijke functies. Niet alleen zijn de poppetjes gewisseld maar met die wisseling was ook vaak het partijbelang gemoeid. Nieuwe mensen die de urgentie voor een Nieuw Zandpad niet meer voelen want zij hebben het drama, wat de sluiting in 2013 bij sekswerkers teweeg bracht, niet meegemaakt. Of mensen die als nieuweling op het beleid willen aanhaken maar geen kaas hebben gegeten van de sekswerkpraktijk en plannen opperen die nieuwe vertragingen veroorzaken. Men probeert maar wat en vaart een eigen koers.
Dit is waar we het meest voor vrezen, want het beleid om een nieuw Zandpad te realiseren is inmiddels een orakel van juridische valkuilen en bestemmingsplannen. Als je de historie niet beheerst, ontstaan er gedrochten die elk Zandpad onmogelijk maken. De bureaucratische weerstand is enorm groot en die wordt onderschat door vaak goedbedoelende nieuwe poppetjes.
Daarnaast staan er allerlei vragen open over het nieuwe Raadsvoorstel: waarom moet een sekswerker 4 weken achtereen het raam huren, ook als zij in week 2 wil afhaken? Volgens het huidig plan raakt zij daarmee haar registratie kwijt. En wat doet de gemeente met het feit dat zij de sekswerkers niet mag registreren volgens een uitspraak van de Autoriteit Persoonsgegevens? Wil de gemeente een proces uitlokken of gaat de voorgenomen registratie toch van de baan? Allemaal elementaire vragen ten aanzien van het plan dat in september ter discussie staat. We hebben een aantal vragen voorgelegd op twitter, een prettig medium om openbaar opheldering te vragen.
Polarisatie of ook teleurstelling?
Volgens het onderzoek dat de gemeente in 2018 naar de obstakels voor een Nieuw Zandpad liet uitvoeren, bleek dat de discussie over het wel en wee van sekswerk in Nederland, maar ook elders ter wereld, is gepolariseerd. Voor- en tegenstanders van sekswerk proberen elkaar te overtreffen met bewijs dat het bieden van legale sekswerkplekken voor- of nadelen biedt m.b.t. het mensenhandel probleem. Los van het feit dat sekswerk gewoon werk is en geen mensenhandel, is deze conclusie verre van volledig en nogal oppervlakkig voor de situatie in Utrecht.
In Utrecht werd in 2013 een goed lopend Zandpad gesloten door de bestuursrechter op basis van veronderstellingen van mensenhandel die later niet eens strafrechtelijk werden getoetst. Daarna deden de diverse burgemeesters en wethouders allerlei loze beloften aan gedupeerde sekswerkers die steeds met lege handen (en schade) achterbleven. B&W hebben geen enkele belofte tot op heden gerealiseerd en sekswerkers werden zelfs diverse malen met opzet misleid door twee Burgemeesters, bijvoorbeeld tijdens de opkoop van de Hardebollenstraat. Daarbij kwam ook nog eens de voorgenomen sluiting van de tippelzone op de Europalaan in 2021, een deal die tijdens het coalitieakkoord van GroenLinks, D66 en ChristenUnie werd gesloten in ruil voor wat ‘christelijke waarden’.
In Utrecht speelt in de discussie dus een extra dimensie mee, namelijk die van burgers en sekswerkers die geen enkel vertrouwen meer hebben in het beleid van B&W omdat ze al jaren zien dat zij in deze discussie worden misleid, niet op de hoogte worden gehouden, of advocaten in moeten zetten om een burgemeester tot openheid te dwingen. Maar vooral, dat zij als sekswerkers het wisselgeld zijn in het politiek discours.
Burgemeester en wethouders horen verantwoordelijkheid te nemen, zij hebben de lead in deze discussie, maar een geheime vergadering over het mogelijk toekomstig Zandpad in september as. wekt opnieuw weinig vertrouwen.
Wat werkt wel? De ervaring leert dat wil je daadwerkelijk zo’n project laten slagen, je moet werken met een pilot. Maak het overzichtelijk en modulair. Begin met een unit met 32 ramen. Maak een deal met exploitanten, bijvoorbeeld Freya, banken en gemeente, bijvoorbeeld in de vorm van een gemeentelijke garantie. Spreek samen met hulpinstanties en politie een aantal uitgangspunten af, geef mandaat aan een casemanager, ga bouwen en exploiteer. Garandeer bijvoorbeeld 2 jaar met tussentijdse evaluaties en overleg ad hoc als dat nodig is. Zo bouw je expertise en vertrouwen op en na 2 jaar kun je de spelregels verfijnen en vastleggen op basis van ervaring en expertise. Vervolgens kun je fase 2 in laten gaan. Het moet dus uit de politiek naar een projectmatig product. Na alle ellende van de afgelopen 6 jaar past de politiek bescheidenheid. Eén ding staat vast. De gemeente bleek steeds niet in staat de door haar zelf veroorzaakte ellende te herstellen. Het ook nog eens gaan morrelen aan een net vastgesteld bestemmingsplan is al helemaal van de regen in de drup.
Kijk hier voor deel 1 en hier voor deel 2
Carmen Kleinegris, gezondheidsvoorlichter en één vd oprichters van de tippelzone aan de Europalaan en Caja van Tolie, sekswerker van het oude Zandpad en eigenaar Freya
