Op haar vijftigste gooide Annie de Laat het roer radicaal om. Ze nam afscheid van het luxe leven en begon een school in Zanzibar. Duurzaamheid staat in de lessen centraal. Op De Nuk deelt Annie regelmatig haar ervaringen.
Op Zanzibar kookt meer dan 80% van de mensen (vrouwen) op hout of houtskool. Bij alle studenten die, nog thuis in een dorp wonen, wordt op hout gekookt. In de stad kookt men meestal op houtskool. In de lessen gaan we in op de gezondheidseffecten, gevolgen voor de bossen, en bereikbare en duurzamere oplossingen. Wereldwijd koken 3 biljoen mensen op hout of houtskool. Vooral binnenhuis zonder ventilatie, koken op hout is erg ongezond. Naar schatting sterven per jaar miljoenen mensen als gevolg van het (binnenshuis) koken op hout of houtskool. Meer dan aan malaria, HIV en TBC samen. Vooral vrouwen (die meestal koken) en kleine kinderen.
We laten de studenten in hun familie en buurt navragen: waarom wordt er binnen gekookt? Redenen: dat is om kwade geesten buiten te houden en anders kunnen de buren zien wat je eet of buiten is geen plek. Ja, mensen weten wel dat het niet echt gezond is, de muren zijn roetig. Maar ja. En we kennen trouwens niemand die eraan dood is gegaan.
Waarom hout?
Dan de vraag waarom wordt op hout of houtskool gekookt? Het is traditie, het is makkelijk, betaalbaar, en veiliger dan bijvoorbeeld gas. En: het eten is veel lekkerder. Hout en houtskool zijn betaalbaar wordt verteld, een gezin heeft ongeveer voor 5000 tsh ( 2 euro) per 3 dagen nodig. Elke 3 dagen is er wel geld voor wat hout. Geld om bijvoorbeeld een gasplaat te kopen is er nooit en kopen op afbetaling bestaat niet.
Hout is veilig? Ja, want gasflessen kunnen ontploffen (dat open vuur veel verwondingen veroorzaakt wordt even vergeten). En dan last but not least, is eten is echt veel lekkerder als het is klaargemaakt op hout? Ja dat is echt waar. Iedereen weet dat heel zeker.
Proof of the bread
In de les erna nemen we de proef op de som: er worden broden gehaald bij een bakker op houtvuur en bij een bakker die een electrische oven gebruikt. De broden zien er hetzelfde uit. De studenten proeven van beide, zonder te weten welk brood is gebakken op hout en stemmen voor de lekkerste. De verrassende uitslag: 9 van de 10 vindt het brood uit de oven lekkerder.
Als je meer weet wordt het lastig
Fahmi vertelt geëmotioneerd. Mijn familie is arm. Mijn vader is werkloos. Mijn moeder is werkloos. Mijn broers werkloos. Ik kan gelukkig naar school. Vorige week kwam ik thuis na de lessen over ontbossing en climate change en mijn moeder vroeg me om hout te halen in het bos vlak bij ons huis. Ik riep “maar moeder, je kan mij dit niet vragen! Ik heb net geleerd over ontbossing en hout en koken. Moeder, vraag mij dit alstublieft niet! “.
Heb je hout gehaald Fahmi? Natuurlijk, no way out.
De bomen en het bos
We verdiepen ons in alternatieven, die beter zijn voor gezondheid, milieu, en betaalbaar zijn. Er blijkt een enorme markt te zijn: improved cookstoves, stoves die minder hout gebruiken, koken op ethanol, koken op houtskool gemaakt van organic waste, koken op solar. Veel NGO’s hebben andere manieren van koken her en der geïntroduceerd. Met beperkt succes: je kan niet zomaar andere kookpotten naar binnen brengen met een mooie boodschap en denken dat de verandering klaar is. Het is bovendien in de veelheid van duurzame initiatieven lastig om te bepalen wat in de transitie naar de ultieme duurzame oplossing de goede volgende stap is. Er zijn mensen die roepen dat iedereen op gas zou moeten overstappen.
Ik ben geen expert, en wil graag in contact komen met iemand die hierover objectief kan adviseren. Om te voorkomen dat we een intensieve verandering inzetten naar iets wat uit oogpunt van gezondheid en duurzaamheid niet echt een verbetering is.
——————————————————————————————————————–
Karibu Chakula
Als ik op straat loop en iemand zie eten, is de standaardbegroeting altijd: Karibu chakula! Letterlijk: welkom bij mijn eten. Ik dacht een tijdje dat het een gastvrije uitnodiging was om mee te eten, en vroeg me af of het niet onbeleefd was om de uitnodiging af te slaan. Dus ik vroeg een vriend of het echt de bedoeling was dat ik zou gaan zitten en mee zou eten van het bord? Haha, nee natuurlijk niet! Met karibu chakula wordt niks meer bedoeld dan ‘goedendag, ik eet en je mag gerust doorlopen’.
——————————————————————————————————————–
Lees hier het interview dat eerder met Annie de Laat op De Nuk stond.
