Op 24 december overleed geheel onverwacht werfbewoner Antoon van der Werf. Een terugblik op zijn leven aan de Twijnstraat aan de Werf.
Antoon was meer nog dan (import) Utrechter, een werfbewoner. Als ik mensen van buiten Utrecht moet uitleggen waar wij wonen, dan vertel ik altijd dat we in een dorp binnen een dorp binnen de stad wonen. De Twijnstraatbuurt is altijd al een soort dorpje in de stad geweest. Eind jaren 80 kwamen er steeds meer mensen op de Twijnstraat aan de Werf wonen, en zo ontstond er nog een dorpje binnen het Twijnstraatdorpje. De werfbewoners lopen altijd langs elkaars huis en zitten in de zomer vaak buiten, waardoor er meer contact is dan een in een gemiddelde straat. Antoon was daar het middelpunt van.
De Twijnstraat aan de Werf is het stukje werf van de Oudegracht dat parallel loopt aan de Twijnstraat. Een beetje in het midden, op de hoek van de Wijde Watersteeg (en ja, er is ook een Nauwe Watersteeg), staat het huisje waar Antoon van der Werf woonde, jarenlang met zijn partner Nel Kleijzen, en waar hun dochter Jans opgroeide. Zijn kinderen Koen en Maartje uit een eerdere relatie kwamen er graag, net als andere vrienden, familie en buurtbewoners. Die gastvrijheid was er ook voor onbekenden; voor zijn huis stond een bankje, en daar had hij op geschreven: “wees welkom op mijn bankje, als ik er zelf wil zitten, dan zeg ik het wel”. Natuurlijk legde hij er een gastenboek bij. Toen ik met kerstmis 1998 aan de werf kwam wonen, was Antoon een van de eerste buren om mij hartelijk welkom te heten.
De uit Deventer afkomstige Antoon was een idealist. Begonnen voor de klas in het onderwijs, begon hij met zijn Nel later Woodstock. Woodstock was een meubelmakerij in een voormalig schoolgebouw in Overvecht. Niet zomaar een meubelmakerij, maar eentje waar veel hout werd gerecycled, onder andere afkomstig uit de decorbouw. Hier wonnen zij zelfs de Utrechtse milieuprijs mee. Er werd veel gerestaureerd. Zo is ook dit artikel geschreven aan een tafel, opgeknapt door Nel. Antoon en Nel namen hun werk soms ook letterlijk mee naar huis, menige klus werd afgemaakt voor de keukendeur van hun huis aan de werf. Zakte je als buurman door je bed, dan stond hij binnen een uur klaar met een stukje hout en een boormachine. Veel mensen in de buurt en ver daarbuiten, hebben nog een echte Van der Werf in huis. Zo heeft overbuurvrouw Ine veel van haar interieur in de pastorie van de Martinuskerk door hem laten maken, maar ook veel in haar zomerhuisje in Beusichem.
De werf mocht ook altijd beter, vrolijker en mooier; legendarisch was zijn uitstalling van margrietbollen voor zijn deur, en houten bakken (zelfgemaakt uiteraard) met bloemetjes en plantjes. Stond er een lelijke graffiti op het hekje bij hem aan de overkant? De volgende dag kreeg het hekje een nieuwe frisse laag verf. De Nauwe Watersteeg was al een tijdje vervuild met graffiti, en Antoon maakte met dochter Jans eind 2022 een mooie muurschildering met de tekst “en als er brand was in de twijnstraat, stond de buurt schouder aan schouder, water te putten uit de oudegracht’. De vele emmertjes symboliseerden die samenwerking binnen de buurt.
Antoon was ook altijd druk. Hij kon bijvoorbeeld prachtig zingen, onder andere in het Utrechtse koor “Hopeloos”. De Nuk publiceerde hier een prachtig artikel over, waarin Antoon een ode bracht aan het lied “Vissen”. In de buurt is de laatste jaren aandacht voor het plaatsen van de Stolpersteine, waar we in de Tweede Wereldoorlog weggevoerde buurtbewoners mee herdenken. Antoon bracht dan bij die plaatsingen samen met David Zilversmit de mooiste liederen ten gehore. Ook zat Antoon jarenlang in het Buurtcomité Twijnstraat en omstreken, waar hij vaak het meer pragmatische geluid liet horen. Als iets niet snel genoeg ging, dan was hij daar altijd op zijn eigen manier duidelijk in. Zijn activiteiten brachten hem ook over de grens. In Noord-Frankrijk werkte hij jarenlang op de creatieve campingboerderij Charme als vrijwilliger.
Ondanks zijn drukke bestaan, was er altijd tijd voor een hond. Twintig jaar geleden was dat Tommie, een enthousiaste pluizenbol, die het vooral goed kon vinden met zijn labradorburen Sosa en Zeno. Nadat Tommie het tijdige met het eeuwige verruilde, kwam Hannie. Blijer en aanhankelijker worden ze niet gemaakt. Net als haar baasje, werd iedere bezoeker van de werf hartelijk verwelkomd. Hannie werd langzaam deelhond met werfbuurman Bouke, zijn vrouw Kai en dochters Evi en Liv.
Toen Nel als gevolg van een hersentumor overleed in 2011, stond de buurt ook schouder aan schouder, door het vormen van een erehaag. Lopend achter de kist van de Twijnstraat aan de Werf naar de Nicolaikerk, toonde de buurt haar verbondenheid met een van de oerbewoners van de werf. Vrijdagochtend 2 januari herhalen we dit ritueel voor Antoon.
Antoon van der Werf was met recht ook van de werf. We gaan onze verbinder heel erg missen. Buurman Paul Ex drukte dat uit in een kort gedicht:
“bankje op de werf
blauwe regen dimt de zon
delen is je kunst”.
Door Robin van Essen, werfbuurman en fan
robinvanessen@outlook.com
Met dank aan Cees Grimbergen voor het gebruik van zijn columns zijn columns in AD/Utrecht over Woodstock en Nel.
Het afscheid van Antoon zal op vrijdag 2 januari plaatsvinden in de Nicolaïkerk, Nicolaaskerkhof 8 in Utrecht. De dienst start om 10.00 uur.
Hieronder Antoon die met mede-koorlid Dennis de klassieker ‘Vissen’ vertolkt.
Van een zeldzame soort, langzaam sterven ze uit. Jammer.