Geen 21e-eeuwse Nederlandse Michelangelo of Leonardo da Vinci (hooguit op Utrechtse schaal), maar zeker en vast een man of many, many talents, onze eigen Uomo Universale, Henk Westbroek. We kennen hem van Het Goede Doel, radio en tv, zijn café Stairway To Heaven en van Leefbare Politiek (kom daar nu nog eens om) – een kinderboek mocht aan dit illustere rijtje niet ontbreken.
Inmiddels ligt De Toverteen van Bluf Bagdad in de winkels: een eigentijds kinderboek over een doodgewone scholier met een toverteen, die gevaar afwendt maar zich niet laat misbruiken voor zoiets als het maken van huiswerk. Bluf vindt dat eigenlijk ‘best cool’.
De toverteen heeft een gevoelige bullshitmeter – net als de schrijver: daarover later meer.
Waarom een kinderboek, waarom nu?
‘Een jaar of veertig geleden had ik al een kinderboekje geschreven: De avonturen van Bluf Bagdad. Dat vond ik toevallig terug op een schijfje. Van die versie is overigens geen letter overeind gebleven – het voelde te gedateerd, te moralistisch. Het schrijven voor een jonger publiek begon ik steeds leuker te vinden, en ik nam die ervaring mee naar mijn liedjes voor Kinderen voor Kinderen. Die liedjes vind ik eigenlijk het leukste wat ik ooit geschreven heb. Kinderen zijn vrij eerlijk in hun oordeel; als ze het klote vinden, zeggen ze dat ook. En daar houd ik wel van.’
Je spaart kinderen niet met moeilijke woorden als ‘exploiteren’, ‘zegeningen tellen’ en ‘smaakverhogend’. Heb je dat bewust gedaan om hun taalgevoel aan te wakkeren?
‘Je moet niet op je knieën gaan zitten als je met kinderen praat, je moet zorgen dat ze omhoogkijken. Ik schreef eens een kinderliedje voor iemand en die wilde dat niet hebben, er zaten teveel drielettergrepige woorden in. Kinderen zijn slimmer dan veel ouders denken dat ze zijn. Die zitten de hele dag op internet. En gelukkig zijn er veel goede scholen. Ik vind dat we kinderen niet moeten onderschatten. En ook volwassenen die moeite hebben met lezen of schrijven verdienen meer respect dan ze vaak krijgen. De gemeente Utrecht heeft jarenlang de Henk Westbroek Trofee uitgereikt voor de beste initiatieven tegen analfabetisme. Wat ineens ‘laaggeletterdheid’ ging heten, want ‘analfabeet’ klinkt zo onsympathiek.’
Over gemeenteperikelen, Henk: hoor ik in ‘Ma Bagdad mag geen appeltaart meer bakken’ verkapte kritiek op de gemeente-ambtenarij, net zoals je vroeger in je columns voor het Utrechts Nieuwsblad losging?
‘Daar is niets verkapts aan. Alles is regelplichtig. Ik ken een kok bij een verzorgingshuis in Ede en die beste man is heel principieel, wil zoveel mogelijk lokaal en zelfvoorzienend bezig zijn. Er zitten daar oude boeren en ze hebben een moestuin. En ze hadden twee koeien. Volgens de regeltjes moet de melk gekoeld binnenkomen, dus ze konden die beesten uiteindelijk naar het slachthuis brengen. Pasgeleden stond in het Financieel Dagblad dat sinds Rutte I het aantal regels verdubbeld is – in 2045 zou dit wederom verdubbeld zijn. Ondertussen loopt alles vast. Nederland is vrijwel onbestuurbaar geworden. En regelmakers zetten gerust een blinddoek op als dat ze uitkomt. Dat heb ik in dat verhaaltje verstopt, maar het is vooral lollig bedoeld.’
Wil je met het vissen, buitenspelen, naar de bioscoop gaan van de jongens in De Toverteen met een knipoog een statement maken naar de ouders van kinderen nu, die teveel binnen en op hun telefoon zitten?
‘Nou, ik denk dat dat nogal meevalt. Ik heb zelf twee kleinzoons en die zijn constant in touw. Met boksen, met voetballen, met vissen. De oudste wil binnenkort voor zijn verjaardag een zware magneetvisinstallatie, om fietsen op te halen. En als ze dan hier komen, moe van alle dingen waar ze mee bezig zijn, ja, dan kijken ze twee uur op hun telefoon naar een TikTokker die rijk wordt van het testen van speeltuinglijbanen. Als ik het voor het zeggen had, kwam er een influencerbelasting van 98 procent.’
Te Koop-bord voor meningen
‘Wat ik vooral kwalijk vind, is dat die ‘beïnvloeders’ te koop zijn en vaak al voor een paar tientjes. Hoe serieus moet je ze dan nemen – als je ze geld biedt vinden ze wat anders.
Zo heb ik ook een verschrikkelijke hekel aan podcasts die vol zitten met reclame. Opvattingen zijn niet te koop. Het gaat teveel over: ‘Wie deugt /wie deugt niet?’
Sander Schimmelpenninck is daar een voorbeeld van. Iedereen die het niet met hem eens is, is een nazi. Hij vindt mij wel leuk, trouwens. Ik kan om hem ook wel lachen; ik neem dat soort mensen namelijk geen seconde serieus.’
Toenemende invloed van AI
Het persbericht over de optredens van Goede Doel Revival was eerst niet naar zijn zin. Totdat iemand opperde: vraag AI het te doen: ‘zoals Henk Westbroek dat zou schrijven’.
‘Dit is onverkort op internet gezet en heeft alle kranten gehaald. Het was helemaal zoals ik het zou zeggen. En zo gaat het in de muziek heden ten dage ook. AI verzint een tekst. Die is al voor negentig procent OK en die tien procent schrijf je erbij. Die negentig procent claim je ook als jouw werk, op AI rust geen auteursrecht. Een ijscoboer uit Maastricht – waargebeurd – had zich toegelegd op AI en stuurde mij een nummer, tekst en muziek, voor Douwe Bob. Of ik dat even aan hem wou geven? Het klonk werkelijk heel aardig. Douwe Bob zou dat zó kunnen uitbrengen en spelen – ergens waar geen joden komen.’
Pecunia non olet
‘Je houdt de vooruitgang niet tegen, alle inspanningen van Aafke Romeijn ten spijt. Die reist namens Buma Stemra van hot naar her om te voorkomen dat AI het werk van artiesten gebruikt. Het bestrijden van AI is ook al een verdienmodel geworden. Wat bedacht is – en waar een economisch verdienmodel achter zit – gaat gebeuren. Verdienen gaat altijd voor iedere vorm van ethiek. Platenmaatschappijen zitten op het vinkentouw van AI wat dat betreft, die kunnen straks de stemmen van iedere artiest verkopen. Als je het oude repertoire van artiesten beheert, heb je straks kennelijk ook het stemgebruik gekocht. Easy money, en BIG money. Ik ben trouwens van mening dat vroeger helemaal niet alles beter was – ja, de pensioenen. Het is niet zo dat ik nostalgisch omkijk naar een tijd die niet meer bestaat.’
Of voor even wéér bestaat? Ik doel op de tour van Goede Doel Revival …
‘Ook weer iets dat ik gewoon heel leuk vind om te doen. Om gezondheidsredenen ben ik niet bij ieder concert – en als ik meedoe sta ik er een half uur, hooguit. Naast mij doen o.a. originele leden Toni Peroni en René Meister mee.
Let op: het zijn géén reünieconcerten, Het Goede Doel bestaat niet meer. Ik heb die naam en ook mijn eigen naam auteursrechtelijk beschermd. Artiesten worden omringd door wat ik procentenpikkers noem: uitgevers, platenmaatschappijen, managers, boekers. Tegenwoordig krijgt de platenmaatschappij ook een percentage van je optredens. Voor je het weet ben je de helft kwijt.’
Strijdbaar
‘Ik heb een proces lopen tegen Universal over de afdracht van royalties. Platenmaatschappijen hanteren éénzijdige, verouderde contracten van vóór Spotify. Als je een contract had van tien procent – dat destijds heel normaal was – dan zeggen ze nu: ‘Dat geldt ook voor Spotify.’
Moderne tijden
We blijven nog even bij moderniteiten: voorin ‘De toverteen’ zit een QR-code. Waarheen leidt de weg?
‘Als extraatje voor luie voorleesmoeders heb ik alle verhaaltjes als een hoorspel ingesproken. Verder – heel modern – heb ik een rap gemaakt: de Opscheprap. Mijn kleinzoons kunnen die al woordelijk meezingen. Ik kan je verklappen: de kosten van het opnemen waren hoger dan de opbrengst van het boekje ooit zal zijn. Je moet toch een studio huren, dat soort dingen. Topkokoloog Pierre Wind zien we in de weer met recepten voor de op één na beste appeltaart – de beste is van ma Bagdad – en misschien wel de beste BBQ-saus ter wereld. Ik ben al met een tweede deeltje bezig.’
Via https://henkwestbroek.nl kan iedereen op de hoogte blijven van de voortgang van deel 2 van De Toverteen van Bluf Bagdad.
Mooi inkijkje, en het maakt nieuwsgierig naar Bluf Bagdad!