Een zoektocht naar de wijn van ‘Europa’ in de Bekkerstraat

‘Europa’, zo heet een restaurant in het hartje van Wittevrouwen. Toen ik in 1975 aan een school in de Palmstraat ging studeren, zag ik al snel de naam op de gevel van een pand in de Bekkerstraat prijken. In die tijd was Europa nog slechts een bar. Later werd het een eetgelegenheid. Inmiddels is het al jaren huisrestaurant voor veel inwoners van de wijk – en van mensen die er ooit gewoond hebben. Daar ben ik er één van. De lamsbout is beroemd. De octopus is voortreffelijk. De gastvrijheid bovengemiddeld. En de prijzen zijn geen reden om er niet naartoe te gaan.

Griekse wijn niet in harten

Ik ben wijndrinker. Dan werd je, tot een aantal jaren geleden, in een Griekse omgeving niet verwend. Ik was bepaald geen fan van de harshoudende Retsina en werd niet blij van de flessen rode wijn waarop, zoals ik me herinner, vooral het woord ‘Naoussa’ stond. Dat is de regio waar de weinig fantasierijke Griekse wijnen vandaan kwamen. Ze waren niet zo heel duur. Maar ze wisten ook geen plek te veroveren in de harten van echte wijndrinkers. Te vlak. Niet complex genoeg.

Malagouzia en Xinomavro

Sinds een paar jaar is het anders. Ik ga soms voor de wijn naar Europa. De meeste zijn gemaakt van Griekse druiven. Malagouzia, een druif die pas in 1970 in Griekenland werd ‘herontdekt’ voor de witte. Complex, beetje kruidig, fris met een heel eigen smaak. En de Xinomavro-druif (die ook al in Nouassa werd gebruikt) geeft, mits goed verwerkt, rode wijnen met een eigenheid en brede smaak die je niet zomaar loslaat.

Griekse wijn waarderen

Lazos, de uitbater van Europa, heeft waarschijnlijk niet zo veel gasten die vanwege de wijn bij hem komen. Alhoewel: ik zie Jac (van Amberes en L’Ami Jac) en mensen van Karel 5 ook bij hem rond de tafel zitten. Zouden die echt alleen maar voor het eten komen? In ieder geval vindt Lazos het mooi dat ik zijn wijnen waardeer. En dat maakt die wijn het proeven en drinken extra waard.

Niet alleen eilanden

Griekenland is voor mij Athene en een rijtje eilanden waar ik ooit ben geweest: Antparos, Chios, Kreta, Mykonos, Naxos, Rhodos, Paros, Rhodos, Samos, Santorini en Zakynthos. Het eten is overal hetzelfde. En de wijn … ach, je moet niet klagen over dingen die je niet kunt veranderen. Gewoon drinken wat de ‘fles’ schaft. Mijn vriendin en ik besluiten het eens over een andere boeg te gooien, na gloedvolle betogen van vrienden en familie die het vasteland hadden bezocht. In mei 2019 maken we een dag of tien een rondje over, wat wij dachten, de Peloponesos. Het blijkt als we in Thessaloniki aankomen om Macedonië te gaan. We verkennen een gebied langs de grens van Noord-Macedonië en Albanië. Van kust tot kust. Een kilometer of 1.600. Als ik Europa-uitbater Lazos daarover vertel, een paar weken voor vertrek, wordt hij meteen enthousiast. Hij vindt dat we Alpha Estate moeten bezoeken. Het wijnhuis Alpha dus. Daar komen de wijnen vandaan die ik met zoveel smaak bij hem nuttig. Ik zeg ‘ja’. Ik denk: het zal wel; een horeca-type met een mooi verhaal.

Zoveel gastvrijheid sla je niet af

Maar Lazos laat het er niet bij. Spreekt me zelfs aan als ik met de hond langs loop. Hij gaat het regelen. Hij komt zelf uit de regio waar het wijnhuis staat. Hij weet een mooi restaurant waar we kunnen eten en verblijven. Hij zal zorgen dat zijn vriend die bij het wijnhuis werkt ons ontvangt. Hij gaat bellen. Zegt hij. Doet hij. Per e-mail hebben we contact met Kostas: zijn Griekse vriend. Die zegt ons te zullen ontvangen. Onder te brengen in een hotel. En ons rond te leiden bij het wijnhuis. Vooruit. We passen onze route aan. Zoveel gastvrijheid sla je niet af. We gaan langs bij Alpha Estate.

Zijn jullie de gasten van Kostas?

Een van de eerste dagen van mei komen we aan in Thessaloniki, de tweede stad van Griekenland. We huren een auto. En stellen, zonder veel verwachtingen, de navigatie in. Het is een kleine drie uur naar onze eerste bestemming, voornamelijk over de snelweg. Uiteindelijk rijden we door een lang dal met veel fruitbomen en energiecentrales die nog gestookt worden op steenkool. Mensen kom je nauwelijks tegen. Niet zo vreemd, in een land dat qua omvang vier keer zo groot is als Nederland en waar maar tien miljoen mensen wonen. Uiteindelijk komen we in een dorpje met wat boerderijen en stoffige huizen: Xino Nero.  Volgens wijnapp Vivino heet het wijngebied Florina. In het midden van het dorpje is een van de weinige ruim geconstrueerde oudere gebouwen ons doel. Kontosorros heet het. Een hotel-restaurant waar we met open armen worden ontvangen. “Jullie zijn de gasten van Kostas? Hier is de sleutel.”

Geen giros en souflaki

Rond het avondeten zit de vriend van Lazos ons op te wachten in het restaurant. Konstantinos Arvanitakis heet hij voluit. Hij is van het ‘export-department’ van Alpha. Een kleine man van dik in de vijftig met bril. Hij fêteert ons. Met het mooiste eten uit de regio. Niks traditionele souflakli of giros. Wel kip, pasta en mooie salades van verse groentes. Trots vertelt Kostas dat dit een van de beste restaurants in Griekenland is. En natuurlijk komen er mooie wijnen op tafel. De Malogouzia Turtles Vineyard van 2018. En de Xinomavro Reserve Vieilles Vignes van 2015. En tot slot de Omega; een tien jaar oude “Late Harvest” dessertwijn.

Wennen aan Griekse druif

Griekse druiven kunnen, als ze goed geteeld en verwerkt worden, concurreren met elke goede wijn uit top-wijnlanden. In prijs en in kwaliteit. Maar ja, legt Kostas uit, Griekenland heeft gewoon geen naam in wijn. De concurrentie met landen als Frankrijk en Italië is zwaar. En de Griekse druiven zijn in het buitenland onbekend. Dat is ook de reden waarom Alpha Estate om te beginnen inzette op een blend, een mengsel, van de Griekse Ximavro-druif met een veel bekendere Syrah-druif. Kostas trekt de wereld rond om de wijn in de schappen te krijgen. Dat doet hij met volle overgave. Amerika, China, Argentinië, nergens schrikt hij voor terug. Maar de weg is lang.

Drie producenten met kwaliteit

Kostas vertelt dat Alpha in 1997 is opgericht. Maar pas sinds een jaar of tien, sinds de crisis dus, timmert Alpha, met een paar andere Griekse producenten aan de weg. Tot 2008 maakte de Grieken de voorspelbare matige drankjes. Maar die konden ze niet meer tegen een behoorlijke prijs aan de man brengen. Dus kozen een drietal producenten ervoor om de andere weg te gaan: niet kwantiteit, maar kwaliteit. Daarmee werd Alpha een belangrijke producent van Griekse wijn.

Alles erop en eraan

We zijn onder de indruk van de avond. Van het eten. Van het drinken. Maar vooral van de ontvangst. Kostas logeert ook in Kontosoros. Hij woont een uur rijden van het wijnhuis waar hij werkt. De volgende ochtend neemt hij ons, na een ontbijt met alles erop en eraan (van zelfgemaakte jams tot eieren zoals je ze wilt), mee naar zijn werkplek. Dat is een dikke tien minuten rijden naar Amyndon; Amyntaio in het Grieks.

Ecosysteem niet verstoren

Midden tussen wijngaarden, op 600 meter hoogte, wordt flink gebouwd en verbouwd. De wind uit het noordwesten brengt verkoeling. De twee meren aan weerskanten zorgen met het hoogteverloop en de goede grond voor goede en gezonde wijnen. Alpha ontwikkelt zich. En probeert dat te doen in evenwicht met de omgeving. Wil het ecosysteem niet verstoren. Ze produceren 800.000 flessen op 75 hectare. Dat is niet veel. Het is rendabel met verkoopprijzen tussen de 8 en 30 euro per fles. Er werken 60 mensen, vooral voor de pluk. Veel Albanezen. Veel vrouwen..

Buren gebruiken onderzoeksfaciliteiten

Kostas rijdt ons rond tussen de wijngaarden. Het bedrijf heeft 250 kleine wijnbouwers overgenomen. En nog altijd is het een beetje laveren tussen de stukjes grond die wel en niet bij Alpha horen. Elk perceel heeft zijn eigen druif en dus ook eigen productie. Voor al die perceeltjes is er ook een aparte tank waar de wijn zich ontwikkelt. Iedere wijn is terug te brengen naar zijn eigen minimale gebiedje. Met Griekse druiven, maar ook internationale, als de Merlot, Chardonnay, Syrah, Pinot Noir en Sauvignon Blanc. Alpha experimenteert. Met Cabernet Sauvignon haalden ze niet de kwaliteit die ze wilden. Dus die druivenstokken zijn geruimd. Maar er worden ook alweer nieuwe geplant op een andere plek. De wijngaarden hebben een ondergronds irrigatiesysteem. Met universiteiten wordt onderzoek gedaan naar groei. Via luchtfoto’s worden de ontwikkelingen gevolgd. En iedere dag worden op elk perceel monsters geplukt en onderzocht. Alpha houdt rekening met de omgeving, om het bedrijf op een natuurlijke manier te laten meegroeien. En Alpha probeert het niet op zijn eentje te doen. De top van de Griekse wijn kan alleen functioneren als alle Griekse wijnen wat beter worden. Alpha wil ook op goede voet blijven met zijn buren. Dus mogen de wijnboeren uit de buurt gebruik maken van de onderzoeksfaciliteiten van het bedrijf.

Straks een hotel

Kostas laat ons de plek zien waar al meer dan honderd jaar oude wijnstokken staan. Die zijn al keurig in rijtjes geplant, zodat er – min of meer – machinaal tussen de rijen kan worden gewerkt. Hij wijst op een kleine wijngaard van een buurman. Er staat een boom aan de zijkant half in de gaard. Dat hadden ze vroeger allemaal. Zo konden de mensen die in de wijngaard werkten in de schaduw uitrusten en wat eten. En de boom moest ook altijd een opbrengst hebben in vruchten. In dit geval zijn dat walnoten. Even verderop kijken we vanaf 600 meter hoogte over de grote vallei. Kostas vertelt dat op die prachtige plek over een paar jaar een hotel zal staan. Om tien, of hooguit twintig gasten, die met een goed glas wijn en fraai uitzicht willen overnachten, onderdak te bieden. Mensen die, net als wij, uitgebreid achter een tafel plaats mogen nemen om acht witte en acht rode wijnen te proeven uit prachtige Riedel-glazen. Jammer dat proeven iets anders is dan drinken. De nieuwe proevers-ruimte geeft als extra’s een prachtig uitzicht op de wijngaarden.

Vijf miljoen aan wijn

Het gaat slecht met Griekenland. Kostas vreest zelfs dat het ergste nog niet achter de rug is. Hij snapt wel dat jongeren wegtrekken. Als hij wat jonger was geweest, zou hij dat misschien ook doen. Dat is niet voor te stellen als je hoort en ziet met hoeveel gedrevenheid de vriend van Lazos praat over zijn werk. Hij is er trots op dat er zijn bedrijf nog steeds investeert. Er wordt inmiddels ook geld verdiend. Maar investeren is nodig, ook al is niet makkelijk. Griekse banken bestaan bijna niet meer. En zelfs de wijn ter waarde van tenminste vijf miljoen, die in de prachtige kelders van het nieuwe pand klaarligt om te worden verkocht, wordt door de banken niet geaccepteerd als onderpand.

Karel V en Europa

Alpa Estate is een witte raaf in de Griekse wijnindustrie. Maar ook het voorbeeld van een bedrijf dat door zijn visie en werkwijze het land een beetje verder kan helpen. En dat is de aardige Grieken gegund. Ze zijn gastvrij. Maar worden wat moedeloos over hun toekomst. Dat zijn toch ook overwegingen om, al is het maar bij uitzondering, eens een keer een van hun wijnen te proberen. Dat kan in Utrecht bij Lazos’ restaurant Europa in de Bekkerstraat en bij Karel V. Je kunt ook het thuis laten bezorgen via grieksewijnshop.nl.