Stap de stad in, luister naar die Utrechters en ga met ze aan de slag

Wie zijn toch die mensen die Utrecht tot de leukste stad van Nederland maken? En wat hebben ze nodig om dat nog langer te kunnen doen? Marit Overbeek zoekt ze op. Want wat is ons stadsie zonder deze mensen?

Utrecht groeit als een malle, geen andere stad trekt zoveel mensen aan. Er komen tachtig inwoners per week bij, becijferde het CBS onlangs. Ons stadsbestuur is druk bezig zoveel mogelijk van die nieuwkomers te huisvesten. In de kleinste gaatjes verrijzen huizen en er mag bovendien hoger dan de Dom worden gebouwd – al is dat dan op veilige afstand in Leidsche Rijn.
Vraagt de gemeente zich nog wel eens af waarom al deze mensen zo graag naar Utrecht komen? Behalve de ideale ligging, volgens mij vooral voor die andere slimme, creatieve, getalenteerde, sociale, hardwerkende en leuke Utrechters. Niet alleen om verliefd op ze te worden, maar ook om te genieten van de plekken en verbindingen die zij samen maken.

Ambtelijke jungle
Van de Zeven Steegjes tot de Vlinderhof in het Máximapark, van Tivoli tot het Noordse Park en kinderboerderij Nieuw Rotsoord: deze plekken zouden er zonder volhardende Utrechters niet zijn. Plekken die zijn beschermd tegen ambitieuze wethouders, plekken die veroverd zijn op projectontwikkelaars, plekken die met bloed zweet en tranen in stand worden gehouden. Van buurtvaders tot voedseltuinierders, van stadmakers tot creatieve ondernemers, vrijwillig of betaald maken deze Utrechters zelf hun stad. Ze beschikken over verbindings- en doorzettingskracht, weten hun buren en stadsgenoten te stimuleren en activeren, en andere oplossingen te verzinnen dan de gangbare. Deze Utrechters krijgen vaak het etiket ‘usual suspects’ opgeplakt, omdat ze inmiddels de weg weten te vinden door de ambtelijke jungle.

Loslaten van macht
En hebben deze slimme en leuke Utrechters nog wat in te brengen buiten de gemeenteraadsverkiezingen om? Lastig, want het stadsbestuur knoopt graag innige betrekkingen aan met bedrijven. Die kunnen immers snel allerlei oplossingen aanbieden, van woningnood tot adviezen op het gebied van zorg, cultuur en armoede.

Voor bewoners is invloed op hoe de inrichting van je eigen buurt daardoor geen gemakkelijke zaak. Dat heb ik als initiatiefnemer van de Rotsoordbrug zelf mogen ervaren en via de zwerm Utrechtse Ruimtemakers ontmoette ik vele andere Utrechters met dezelfde ervaringen. Ondanks dat er op het stadskantoor hard wordt gewerkt aan vernieuwing van de participatie – een rotwoord dat desondanks helaas vaak terug zal komen in deze stukjes – is van loslaten van de macht amper sprake. Want daar gaat het over: sluit de gemeente aan bij waar Utrechters al aan werken, of houdt ze vast aan haar eigen werkwijze?

Geslaagde bewonersinitiatieven zijn nu nog te vaak afhankelijk van een ambtenaar die wél samen stad wil en kan maken. Willekeur dus: tref je een goeie, dan heb je geluk, anders heb je pech.

Die willekeur, daar moeten we volgens mij vanaf. Hoe mooi zou het zijn als ons stadsbestuur de kennis van Utrechters gebruikt bij alle uitdagingen waar we voor staan? Geen project zo complex of het is met de stad op te lossen. Utrechters zijn immers experts op allerlei gebieden en al helemaal over hun eigen buurt. Stop met het diskwalificeren van deze bewoners als usual suspects en omarm dit laboratorium van je eigen stad.

En ja, daar zitten ook lastige bewoners bij. Net als dat bewoners met lastige ambtenaren moeten leren omgaan. Het is niet langer houdbaar je binnen de muren van het stadskantoor terug te trekken. Want er komen steeds meer slimme en creatieve Utrechters bij, die hun kennis en visie inzetten voor de stad. En daarmee het stadsbestuur zullen uitdagen zich met hen te verhouden. Aan een participatieladder heb je dan niets meer. Stap de stad in, luister naar die Utrechters en ga vervolgens met ze aan de slag.

Weet je niet bij wie je moet zijn, beste ambtenaar, raadslid of wethouder? Lees dan De Nuk, want de komende tijd bezoek ik die slimme en betrokken Utrechters overal in de stad en doe daar op deze plek verslag van.