Dolende zielen 

Het einde van de Sovjet-Unie was ook het einde van de geschiedenis, beweerde Francis Fukuyama, een Amerikaanse politieke denker. De democratie had gewonnen, de dictatuur verloren. Wezenlijke veranderingen zouden er niet meer komen. 

Zijn boek uit 1992 werd een wereldhit. 

Het kan verkeren, zei Bredero.  

Zuipschuit Boris Jeltsin joeg de verstandige Michael Gorbatsjov weg en hees acht jaar later Poetin in het zadel. En onder hem veranderde Rusland opnieuw in een dictatuur. Dat niet alleen. Sinds Oekraïne is Rusland voor de tweede keer onze vijand.  

Terug bij af. Alsof de klok zestig jaar is teruggezet. In 1964 begon ik met m’n derde baan, bij het Utrechts Nieuwsblad. De Koude Oorlog woedde hevig, maar ik tobde er niet over. Onder elkaar was het nauwelijks een onderwerp. We waren jong, en tamelijk zorgeloos.  

Je moest onder de trap gaan zitten als de bom viel, werd ons aangeraden. We lachten er om.   

Wie weet wie Willem Banning was? Theoloog en vooraanstaand religieus socialist, mede-oprichter van de PvdA. Om zijn nagedachtenis te eren is de Banning-lezing bedacht. De laatste die hem uitsprak was Frans Timmermans. Je kunt zijn verhaal lezen op het internet. Hij heeft het langdurig over de Russische beer, die grommend overweegt onze kant op te komen. En dan stipt hij aan dat Wilders een Poetin-bewonderaar is.  

Vijfde colonne. Misschien moet je mijn leeftijd hebben om nog te weten wat ze daarmee bedoelen, namelijk een samenzwering die in opdracht van de vijand de weerstand probeert uit te hollen. Tijdens de Koude Oorlog was iedereen die erg links was verdacht, nu is zeer rechts aan de beurt.  

Wilders de Poetin-bewonderaar? Zelf zegt hij dat hij dat helemaal niet is, maar het pleit in zijn nadeel dat hij veel vrienden met Poetin-sympathieën heeft, overal in de wereld. Aan de andere kant: wat hem betreft gaat de militaire steun van het Westen aan Oekraïne door.  

Ik geloof niet dat de Russen komen, en ook niet in het vreselijke gevaar dat Wilders zou vertegenwoordigen, alsof Nederland op het punt staat te vergaan. 

En al die PVV-stemmers dan? Is dat niet eng? In Utrecht scoort Wilders weliswaar niet zo hoog, maar toch zijn het 20.118 mensen.  

Als het gaat om het vertrouwen in de overheid (politiek en openbaar bestuur), dan is dat bij mij ook afgenomen. De lezer vindt het misschien dingetjes van niks, maar ik heb twee ervaringen die me te denken gaven.  

De eerste: de Binnenstadskrant, waarbij ik in die tijd zat, stuurde via de interne post van de gemeente de krant naar zeker zestig ambtenaren die volgens ons belangrijk waren. Maar na de verhuizing naar het stadskantoor kon dat niet meer. Papier was taboe verklaard. Niemand had nog postvakken. De ambtenaren waren onbereikbaar geworden.  

Tweede ervaring, in datzelfde stadskantoor, niet veel later: als ik m’n nieuwe paspoort ophaal krijg ik de vraag of ik nog een ander product nodig heb.  

Een product. Het kwam bij mij over alsof de gemeente zichzelf nu beschouwde als een bedrijf, een onderneming, met ons, burgers van Utrecht, als klanten. Afstand weer een stukje groter. 

Op landelijk niveau begon intussen van alles te ontsporen: gaswinning, aanpak toeslagenfraude, woningmarkt …. Tegelijkertijd explodeerde de bevolking door de enorme instroom van buitenlanders. 

En wat gebeurt er op het ogenblik in Utrecht? Op termijn betaald parkeren in de hele stad, ook waar geen enkel parkeerprobleem is. Om ideologische motieven, zegt de wethouder. Om de burger te laten bedenken of hij nog wel een auto wil. Maar de praktijk is gewoon dat je hem op kosten jaagt. En intussen wel steeds meer ruimte maken voor de elektrische auto, die de gewone man met zijn twaalf jaar oude Toyota niet kan betalen.  

Ander voorbeeld: mensen die ergens in de stad al eeuwen een stalletje (bloemen, etc) hebben, moesten om de standplaats gaan loten met andere mogelijke liefhebbers. Dat is intussen van de baan. Maar nu ligt er de eis om de stalletjes verrijdbaar te maken, wat handenvol geld kost.  

Met zulke dingen maak je geen vrienden. Dus is het niet zo’n wonder dat kiezers uitwijken naar een politicus die zegt dat hij het helemaal anders zal doen.