De Megafoons klagen het Loo aan voor illegaal gebruik Nix Geen Trix: claim van minimaal 60.000 euro

Nix geen Trix op onze riks

de republiek op onze piek

niks geen Trix op onze riks

de republiek op onze piek

Ze hadden er maar een avond voor nodig op het IBB, vroeg in 1980, om te beginnen met dat refrein. Maurits Groenenberg en Wim Koppenol, samen het duo de Megafoons, waren jonge republikeinen. Hun lied is 45 jaar later inzet geworden van een juridische procedure tegen Paleis Het Loo wegens onrechtmatig en onjuist gebruik tijdens de tentoonstelling Tegenspel – de eeuw van vrouwelijk koningschap. Het Paleis wil de gewenste schadevergoeding vooralsnog niet betalen.

Maurits Groenenberg (1955) studeerde in 1980 wiskunde en natuurkunde; Wim Koppenol (1955) sterrenkunde en natuurkunde. Ze waren heftig politiek geëngageerd, deelden muzikaal mee aan de punksfeer van die dagen. Koppenol was lid van de CPN en Groenenberg lid van de Jonge Socialisten van de Partij van de Arbeid. Groenenberg, anno 2025: ‘Het was een cultureel volksfront, een samenwerking tussen socialisten en communisten, om te kijken of we een gemeenschappelijke noemer konden vinden om in te haken op de actualiteit, inclusief de leuzen van toen.’

Een van die leuzen kwam uit de hoek van Tivoli Tijdelijk, de groep die rond 1980 bezig was met het kraken van leegstaande theaters: ‘Vonhoff lik me reet.’ De aangesprokene was de toenmalige burgemeester van Utrecht. Leuke tekst voor de Megafoons.

Groenenberg kreeg in die dagen via de partij hoogst gevoelige informatie. Zo hoorde hij eerder dan het volk over het voorgenomen aftreden van koningin Juliana. Nu kon hij met Koppenol op het IBB aan de slag met een lied tegen de monarchie. De regels stroomden op papier.

Door erfenis wordt ze stinkend rijk

want haar familie heeft een koninkrijk

ja Beatrix het kind van Juliaan

ze staart je straks van elk duppie aan

refrein Nixs geen Trix

Ja in die blaadjes altijd weer die flauwekul

Prins Willem Alexander is een zo’n fijne knul

en Willem Friso heeft zo’n leuke snuit

als ze jarig zijn dan gaan de vlaggen uit

Het tweetal richtte een eigen platenmaatschappij op, Rock Against. Ze waren directie, schrijvers en muzikanten tegelijk. Het plaatje verscheen in eigen beheer. 1500 exemplaren.

Ja krijg de klere met je huis van Oranje

weg met al die dure franje

die Bernard is de grootste krimineel

miljoenen voor F-16’s, hij pakte zijn deel

refrein

Ja donder toch op met je nieuwe koningin

het vorstendom we gaan er tegenin

want niemand verdient een gouden kroon

stoot de monarchie dus van de troon

Na hun studies gingen Groenenberg en Koppenol uiteenlopende richtingen op in de ICT. Maurits werkte tot augustus met zijn eigen bedrijf Sinus X bij voor de inlichtingendienst van de politie. Koppenol is eigenaar van het internationale opleidingencentrum Spiraltrain. Hij doceert nog steeds zelf, tot in Saoedi-Arabië.

Op 18 april opende in Paleis Het Loo de tentoonstelling Tegenspel – de eeuw van vrouwelijk koningschap. Het ging over het verhaal over de individuele uitdagingen van de opeenvolgende vorstinnen Wilhelmina, Juliana en Beatrix in tijden van indringende maatschappelijke veranderingen en de bijbehorende publieke beeldvorming, over identiteit, tegenspel en positionering. De tentoonstelling duurde tot en met 31 augustus.

In de loop van de zomer vertelde een vroegere socialistische muziekvriend die de expositie had bezocht met zijn 90-jarige moeder aan Groenenberg en Koppenol dat Nixs Geen Trix er constant te horen was in een vitrine. Onafhankelijk van elkaar gingen ze in augustus zelf kijken. Zo hoorden ze dat extra geluid van sirenes en blaffende honden onder hun lied was gemonteerd.

‘Je kunt Bob Dylan ook niet zomaar met een politiesirene mengen. Dat is copyrightschending’

Het droeg bij tot hun verontwaardiging. Ze meenden dat het een illegale bewerking was en dat ze als artiesten op deze manier onterecht gekoppeld werden aan de krakersrellen van 30 april 1980, dag van het aftreden van koningin Juliana ten gunste van haar opvolgster Beatrix. Het was bedoeld als feestdag, maar het geweld tussen krakers en politie liep hoog op, er waren veel gewonden en de schade liep op tot miljoenen guldens. Dit hoorde niet tot de republikeinse overtuiging van het tweetal. Ze vonden dat hun bedoelingen werden verdraaid en dat gesuggereerd werd dat ze het eens waren met het krakersverhaal, destijds verwoord in de slogan Geen Woning, Geen Kroning.

Groenenberg:’Je kunt Bob Dylan ook niet zomaar met een politiesirene mengen. Dat is copyrightschending.’

Paleis Het Loo heeft toegegeven dat ze toestemming hadden moeten vragen. Ze wilden niet verder gaan dan een schikkingsbedrag van 250 Euro. Voor Groenenberg en Koppenol is het een artistieke principekwestie.

‘We zijn in gesprek met de makers en staan open voor een constructief en prettig gesprek’

Vrijdagmiddag kwam nader weerwoord van Paleis Het Loo bij monde van Jacolien van Wezep, clusterhoofd media, marketing & development. Ze zei: ‘Het is belangrijk voor Paleis Het Loo dat we de rechten van makers op een zorgvuldige manier naleven. Daarom onderschrijven we de Fair Practice Code en streven naar een eerlijke, transparante en duurzame manier van werken, waaronder ook fair pay. We zijn erop gewezen dat dit bij een kort geluidsfragment in onze tentoonstelling mogelijk niet volledig het geval was. Er was maar vijf seconden toegevoegd. Wij waren in de veronderstelling dat ons gebruik van het fragment onder het citaatrecht viel en hebben daarbij te goeder trouw gehandeld. Zodra we hierop attent zijn gemaakt, hebben we meerdere malen contact gehad met de makers om samen tot een passende oplossing te komen. Tot onze verrassing ontvingen we echter een door ChatGPT opgestelde claim van €60.000 tot €120.000. Dit zijn bedragen die voor ons, zeker voor het gebruik van beeld- of geluidsmateriaal, niet realistisch of gebruikelijk zijn. We zijn een rijksmuseum en werken met publiek geld. We zijn in gesprek met de makers en staan open voor een constructief en prettig gesprek. Voor zover wij weten loopt er op dit moment geen procedure.’

Reden tot tegenspel van Groenenberg: ‘We hebben zelf opnamen gemaakt. Ze draaien gewoon het hele nummer. Het is wel wat zacht, er praten mensen doorheen. We waren er niet van uitgegaan dat er discussie over zou ontstaan. Onze deadline is dinsdag tot 5 uur. Anders wordt het een proces.’

Jacolien van Wezep hoort er van op: ‘Dan weet je meer dan ik.’

Hieronder een kort fragment van de betwiste audio.