Groot spektakel in Leeuwarden, geen dans, muziek, of circus, maar een totaalervaring, gebracht door een Argentijnse groep die er in de hele wereld furore mee maakt: Fuerza Bruta, Spaans voor Brute Kracht. Het is vanaf 5 december te zien en er wordt grootscheeps reclame voor gemaakt, met de toevoeging: Leeuwarden, Culturele Hoofdstad van Europa. Toen ik dat afgelopen week zag dacht ik: ‘Dat is Utrecht dus misgelopen. Maar is dat erg?’
Fuerza Bruta wordt omschreven als een 360 graden experience met bewegende podia, knallende muziek en brute visuals – een wervelwereld vol emotie. Het doet denken aan de Soldaat van Oranje daar bij Katwijk, maar dan anders. In Leeuwarden noemen ze het liever de opvolger van de Reuzen, doelend op de huizenhoge bewegende poppen van het Franse gezelschap Royal de Luxe die de Friese Hoofdstad tegen het slot van het Europese Culturele Hoofdstadjaar een climax aan publiciteit opleverde.
Ondernemers uit Leeuwarden en elders uit Friesland wilden dit jaar opnieuw een internationaal aansprekende topattractie binnen halen om de stad in de schijnwerpers te houden. Daarvoor vroegen ze de Britse producent Claudia Woolgar die in het hoofdstadjaar ook een belangrijke kracht was, samen met Jan van Erve, de voormalige commercieel directeur van voetbalclub Heerenveen. Als partners in de Europese Culturele Hoofdstad hebben ze de stichting Brave New World Producties in het leven geroepen met een tweeledige doelstelling: elk jaar een internationaal evenement naar Friesland brengen en zorgen voor verbinding met jong talent in de regio.
Dat zit dus wel goed in het noorden, het is er een uitbarsting van grenzeloze culturele dynamiek. Ik herinner me nog de stemming in Leeuwarden, voorafgaand aan dat belangrijke culturele jaar: in de volksmond klonk het oude adagium (uit het Fries vertaald): ‘Het is niks en het zal nooit wat worden.’ Na het Europese feestjaar is dat volslagen omgeslagen en bestuurders en ondernemers ijveren vol innige verbondenheid voor het verder uitbaten van de zogenaamde legacy van 2018 – erfgoed met vliegwielbeweging.
In Utrecht werd aanvankelijk somber gereageerd op het misgrijpen naar die Europese culturele status. Inmiddels heeft de stad haast niets om over te treuren. Na Le Guess Who? volgde al spoedig het genderidentiteitsfestival What You See. Stuk voor stuk zijn het blijken van de culturele vernieuwingsgolf die de stad laat bruisen, als onderdeel van de Culturele Revolutie die er begonnen is, met TivoliVredenburg als centrale tempel. Het maakt Utrecht een culturele hoofdstad van zichzelf en het typeert een gemeenschap vol culturele potentie, gekoppeld aan het krachtige kapitaal van geestdrift, lef en energie om dat allemaal te verwezenlijken en brutaal en duurzaam te laten draaien, wat ook groot economisch succes oplevert na een aanzienlijke miljoeneninvestering. Daar zijn geen Europese impulsen voor nodig. Het is cultuur met een heel eigen marketing.
In zoveel cultureel geweld verliezen de Culturele Zondagen danig aan betekenis. Reden tot passend Utrechts geklaag. Bij hun invoering in 2001 als parel van Leefbaar Utrecht bewezen ze een tijd lang hun relevantie met het idee om naast de koopzondagen het Utrechtse cultuuraanbod laagdrempelig en voor niets de burgers aan te bieden. Met de tomeloze groei van de culturele welvaart van de stad zijn de Zondagen met hun frequentie van vijf keer per jaar vrijwel achterhaald. Dat neemt niet weg dat het belangrijk is dat de lokale kunst blijvend in de aandacht moet worden gezet, liefst met zo weinig mogelijk gemeentelijke sturing.
Als directeur van Utrecht Marketing wil Cor Jansen de Zondagen gaan binden aan belangrijke evenementen als de start van de Ronde van Spanje, de viering van 75 jaar Bevrijding en de opening van de Singels. Dat staat allemaal te gebeuren in 2020 en is een garantie voor succes. 2021 zou een jaar kunnen zijn voor de koppeling aan volstrekt nieuwe evenementen.
Ik schreef het al eerder: denk eens aan de introductie van een Internationale Biennale met een ijzersterke beeldende kunstroute die veel verder gaat dan de beelden op de Maliebaan en dat parkje aan de Croeselaan met die lullige Che Guevara. En misschien moet Cor toch ook eens contact zoeken met Jan van Erve en Claudia Woolgar. Goed voor extra Brute Kracht in Utrecht.
Een inspirerend antwoord op de inmiddels ingekakte Culturele Zondagen.
“Als directeur van Utrecht Marketing wil Cor Jansen de Zondagen gaan binden aan belangrijke evenementen als de start van de Ronde van Spanje, de viering van 75 jaar Bevrijding en de opening van de Singels.” Prima, maar dat betekent in feite het einde van de Culturele Zondagen. Daar zal ik geen traan over laten, maar het is wel zo eerlijk om dat te zeggen. Of moet hier een flink bedrag aan subsidie onderbouwd worden?
De Culturele Zondagen zijn al lang een gepasseerd station. Evenementen als het Café Theater Festival, de Popronde en inderdaad Le Guess Who? zijn in relevantie voorbijgestreefd.