Broese Top 10 (+boekverkoper Wouter Zwiers tipt de Suikerbastaard)

De Top 10 van 5 augustus

1. De rat van Amsterdam / Pieter Waterdrinker
2. De meest mensen deugen / Rutger Bregman
3. Uit het leven van een hond / Sander Kollaard
4. Alfabet / Charlotte Dematons
5. Fantoomgroei / Sander Heijne, Hendrik Noten
6. Nieuwe historische atlas van de stad Utrecht / Hans Renes
7. De jongen, de mol, de vos en het paard / Charlie Mackesy
8. Bonuskind / Saskia Noort
9. De avond is ongemak / Marieke Lucas Rijneveld
10. Wij slaven van  Suriname / Anton de Kom

Suikerbastaard (Jaap Scholten) schetst met een enorme rijkdom aan bronmateriaal een schitterend tijdsbeeld

Sinds de publicatie van Ivanhoe van Walter Scott in 1819 is de historische roman moeilijk weg te denken uit het literaire landschap. Sindsdien is het immers een van de voornaamste middelen geweest om historische gebeurtenissen en perioden uit de vergetelheid te helpen. Door de geschiedenis als decor van fictie te gebruiken, kunnen schrijvers zich deze geschiedenis eigen maken, waardoor de lezer deze in een nieuw daglicht tot zich kan nemen. Echter begeven schrijvers zich hiermee op gevaarlijk terrein, zoals Suikerbastaard illustreert.

Voor het decor waartegen Suikerbastaard zich afspeelt, reizen we af naar het Ethiopië van de jaren ’50 en ’60. Hier ligt namelijk de oorsprong van een veelal vergeten episode uit de Nederlandse geschiedenis: de oprichting van drie zeer succesvolle suikerplantages door de Handelsvereniging Amsterdam (HVA). Het fictieve bedrijf Dupont, gebaseerd op machinefabriek Gebr. Stork & Co uit Hengelo, is verantwoordelijk voor de bouw van deze plantages. Als gevolg hiervan reizen honderden Twentse jonge mannen af naar het Oost-Afrikaanse land, waardoor de geschiedenis waarover Suikerbastaard verhaalt, in gang wordt gezet.

Tijdens deze reis volgen we verschillende personages. Allereerst is er Frederik. In het programma Spoorloos meldt zich ene Dawit die de buitenechtelijke zoon van Frederiks opa claimt te zijn. Om de naam van zijn opa te zuiveren, gaat Frederik samen met zijn jeugdliefde Mila in Ethiopië naar deze Dawit op zoek. Ondertussen wil Mila meer te weten komen over haar vader, die na zijn vertrek naar Ethiopië uit haar leven verdwenen is. Naast deze twee verhaallijnen, die zich beiden in het heden afspelen, is er het verhaal van Marinus Hilbrink, een Twentse jongen die eind jaren ’50 naar Ethiopië afreist om bij de suikerfabrieken te gaan werken.

Met name in het verhaal van Marinus komt de geschiedenis echt tot leven. Door middel van authentieke brieffragmenten en foto’s slaagt Scholten erin een fantastisch beeld te schetsen van de couleur locale. Het dagelijks leven bij de fabriek, de omgang met collega’s en de lokale bevolking: alles wordt door Scholten als een ware vakman tot in de puntjes beschreven.

Dit goede oog voor detail kent echter ook een keerzijde. Zoals gezegd begeven auteurs van historische romans zich niet zelden op gevaarlijk terrein. Staat de historische achtergrond in dienst van de fictie, of andersom? Ook tijdens het lezen van Suikerbastaard werd ik zo nu en dan bevangen door het gevoel dat de feiten en details overdadig waren. Dit maakt Suikerbastaard een hoogdrempelig en zo nu en dan zelfs intimiderend boek, waarin het ook als lezer zoeken is naar de juiste balans tussen hoofd- en bijzaken. Maar als dat is wat nodig is om van het meesterlijke schrijverschap van Scholten te kunnen genieten, dan is dat het mij dubbel en dwars waard. (Wouter Zwiers)