Broese Top 10 (+ boekverkoper Puck Gerkema tipt ‘Crooked Plow’

Fictie Top 10

1. Ik kom hier nog op terug / Rob van Essen
2. De Camino / Anya Niewierra
3. Je bent prachtig / Ann Napolitano
4. Al het blauw van de hemel / Melissa da Costa
5. Stemmen in het duister / Nicci French
6. In augustus zien we elkaar / Gabriel Garcia Marquez
7. In de mist van Golden Gate Park / Murat Isik
8. Waar ik liever niet aan denk / Jente Posthuma
9. Het eiland van de zielen / Piergiorgio Pulixi
10. De onzichtbaren / Frank Nellen

Non-fictie top 10

1. Ik ben vrij / Lale Gül
2. De mens is een plofkip / Teun van de Keuken
3. Het raadsel Rutte / Ron Fresen / Wilma Borgman
4. Morele ambitie / Rutger Bregman
5. In onze tijd / Tim Fransen
6. Het nieuwe ijzeren gordijn / Rob de Wijk 
7. Droom Groot No. 2 / Eva Jinek
8. Armoede uitgelegd aan mensen met geld / Tim ‘s Jongers
9. Leuker kunnen we het niet maken / Renske Leijten
10. Dit wil je echt niet weten / Huib Modderkolk

BROESE TIP

Crooked Plow – Itamar Vieira Junior

‘Crooked Plow’ kwam op mijn leespad dankzij de International Booker Prize Shortlist 2024. Dit jaar kreeg deze prijs extra Nederlandse aandacht omdat ‘onze’ Jente Posthuma genomineerd was met de Engelse vertaling van haar boek ‘Waar ik liever niet aan denk’. Zij heeft helaas niet gewonnen – het winnende boek is ‘Kairos’ van de Duitse schrijfster Jenny Erpenbeck – maar elke roman genomineerd voor deze prestigieuze  prijs is er eentje om op te zoeken. Zo ook, ‘Crooked Plow’ van de Braziliaanse schrijver Itamar Viera Junior (1979). Deze roman werd een enorme besteller in Brazilië en de auteur won drie grote literaire prijzen voor zijn boek. De Nederlandse vertaling, ‘Kromme ploeg’ verscheen in 2022 maar heeft hier weinig aandacht gekregen. 

Genoeg introductie: waar gaat deze indrukwekkende roman over? Het verhaal speelt zich af in de 20^ste eeuw van Brazilië, in de dichtbegroeide bossen en suikerrietplantages rondom de stad Bahia. Op een van deze plantages, Agua Negra, wonen de zussen Bibiana (7 jaar) en Belonísia (6 jaar), samen met hun ouders, broertje en zusje, en hun oma Donana. Die laatste loopt de laatste tijd vaak mompelend en pratend rondom het huis, en binnen houdt ze steeds haar oude hutkoffer scherp in het oog. Als oma eens buiten is, maken de nieuwsgierige meisjes de hutkoffer open – maar wat ze daarin ontdekken komt hun duur te staan. 

Na deze heftige scene begint het verhaal, waarin we de zussen volgen vanaf hun jeugd tot volwassenheid. Door een ongeluk worden de zusjes nog hechter dan eerst, al verandert die relatie als er liefde en toekomstplannen in beeld komen. Bibiana wil weg van de suikerrietplantage en leraar worden, Belonísia werkt liever met haar vader op het land en luistert graag naar de verhalen van haar moeder, haar oma en andere families uit hun gemeenschap.
Al deze mensen zijn nazaten van Afrikaanse slaven die in de 16^de eeuw naar Brazilië werden verscheept en hier eigen gemeenschappen stichten; in Suriname heet deze groep ‘marrons’ en in Brazilië zijn ze bekend als ‘Quilombolas’. Ondanks de afschaffing van de slavernij worden deze mensen nog steeds als ‘moderne slaven’ behandeld en hebben ze nauwelijks rechten of een eerlijk loon. In de roman zie je Bibiana en haar man vechten voor emancipatie en gelijkheid, terwijl Belonísia’s hoofdstukken de lezer meenemen in de rijke culturele achtergrond van de Quilombolas.  

Ik heb genoten van deze rijke en meeslepende roman, die ons vertelt over een (voor velen) onbekende Braziliaanse gemeenschap die vandaag de dag, helaas, nog steeds strijd voor eigen rechten en grondgebied. De sterke vrouwelijke personages nemen de lezer helemaal mee in hun leefwereld; ik viel vooral voor de koppige Belonísia en haar dappere oma Donana. Een aanrader voor lezers van ‘Honderd jaar eenzaamheid’, ‘Pachinko’ en ‘De geniale vriendin’. (Puck Gerkema)