Broese top 10 (+ boekverkoper Daan van den Broek tipt ‘Vliegoefeningen’)

Fictie Top 10

1. Fortuna’s kinderen / Annejet van der Zijl
2. Kruispunt – Crossroads / Jonathan Franzen
3. De jongen, de mol, de vos en het paard / Mackesy
4. Het geluk van de wolf / Paolo Cognetti
5. Sneeuwwit / Samuel Bjork
6. Prachtige wereld, waar ben je – Beautiful world, where are you / Sally Rooney
7. Mary / Anne Eekhout
8. Honden voor het leven / Arthur Japin
9. Het alles – The Every / Dave Eggers
10. De belofte – The promise / Damon Galgut

                   Non-fictie Top 5 

1. Amalia / Claudia de Breij
2. Ik ga leven / Lale Gül 
3. Chansons! / Matthijs van Nieuwkerk
4. Ottolenghi Test Kitchen – Shelf love / Yotam Ottolenghi
5. Droom groot / Eva Jinek

Vliegoefeningen – Prachtig geïllustreerd en omlijst door Lies Van Gasse

Heb meelijen met de bomen, laat

de bast hun ongeschonden;

bewaar ze voor de nijdigheid

der kwade nagelwonden;

geen onbarmhartig mensenkind

ze dood en kwelle: geeft

de vrijheid aan des Scheppers hand,

die in hun lenden leeft.

‘De wereld van Guido Gezelle bestaat niet meer’, stelt hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde Geert Buelens in het voorwoord van Lies van Gasses Vliegoefeningen, een graphic poem gebaseerd op de poëzie van romantische natuurdichter Guido Gezelle (1830-1899). Maar, zo stelt Buelens ook: ‘Op een letterlijk levensbelangrijk gebied leven we nog altijd echter in de wereld van Gezelle. Nog altijd beseffen we onvoldoende hoe kwetsbaar de planeet is waarop we wonen en onverminderd maken we die kapot.’

Sartre (1968) stelde ooit dat woorden geladen pistolen zijn. Woorden brengen een verantwoordelijkheid voor de schrijver met zich mee. ‘Als hij spreekt schiet hij. Hij mag zwijgen, maar omdat hij heeft willen schieten, moet hij dat doen […] door op doelen te richten en niet als een kind in het wilde weg’. Aukje van Rooden (2012) beschrijft Sartes visie als volgt: ‘Door de manier waarop een schrijver zijn eigen tijd beschrijft […] “doorbreekt” hij de tijd “in de richting van de toekomst”.’

Gezelle daarentegen was een romanticus: hij keek nostalgisch terug in de tijd naar een bepaalde authenticiteit die hij vond in het geloof en in de pre-industriële natuur. Met Vliegoefeningen weet Van Gasse echter op meesterlijke wijze te tonen hoe ook Gezelle onbewust pistolen bemiddelde. Terugkijken naar een onaangetaste natuur kan in de een-en-twintigste eeuw worden verenigd met vooruitkijken naar een groenere toekomst. Van Gasse toont ons: de kogels van Gezelles pistool razen nog altijd door. (Daan van den Broek)

Sartre, J.-P., Wat is literatuur?, Amsterdam, De Bezige Bij, 1968 [1948]. Vert. van Qu’est-ce que la littérature?, Parijs, Gallimard.
Van Rooden, A. (2012). Het gelijk van de schrijver-Willem Frederik Hermans’ fictieve discussie met Jean-Paul Sartre. Nederlandse letterkunde, 17(3), 159-177.