Acties in de winkelstraat: het water staat winkelmedewerkers aan de lippen

Een paar dagen voor koopjesfestijn ‘Black Friday’ zitten zo’n twaalf mannen en vrouwen in een café in de Utrechtse binnenstad aan een tafel. Het zijn HEMA-medewerkers uit het hele land en een aantal medewerkers van vakbond FNV. Vandaag willen ze in de Utrechtse HEMA-filialen met hun collega’s in gesprek gaan over hoe ze hun brood op de plank krijgen.  

Want dat lijkt voor steeds meer HEMA-medewerkers moeilijk te worden. Hoewel de Nederlandse economie tegen de verwachtingen in nog steeds heel behoorlijk draait, groeien de lonen nauwelijks mee. Sterker nog, soms gaan ze er zelfs op achteruit. Zo heeft HEMA sinds begin zomer een nieuwe CAO, waarin nieuwe medewerkers er qua loon op achteruitgaan. Daardoor ontstaat een verschil tussen nieuwe en oude medewerkers, bovenop het feit dat de lonen van medewerkers al jaren slechts enkele tientjes boven het minimumloon zitten.  

Water aan de lippen 

Het water staat de werknemers in de Retail aan de lippen, zo schreven winkelmedewerkers eerder al in een open brief naar De NUK. ( Lees hier de brief). Ook de actievoerders kunnen er kwaad om worden. “Ik werk nu meer dan vijfentwintig jaar en zit nog steeds ongeveer vijftig euro boven het minimumloon”, vertelt één van de vrouwen, die niet met haar naam genoemd wil worden. “Daarvoor werken we met heel weinig mensen op de vloer, krijgen we geen waardering en hebben we, behalve de wettelijke verplichte aanpassing, geen loonsverhoging gehad voor inflatie. Maar ondertussen wordt alles duurder – en straks ook weer de zorgverzekering.”

“We hebben amper toeslagen, en moeten onze pauzes voor de helft zelf betalen”, vult een ander aan. “Een echte loonsverhoging, van meer dan een paar cent per uur, hebben we al jaren niet gehad. Maar ondertussen heeft HEMA wel geld voor dure winkels in Dubai. Ook in de distributiecentra en de bakkerijen krijgen ze meer loon, maar de winkels worden overgeslagen. Ik krijg d’r pukkels van.” De vrouwen vrezen ook dat ze, omdat ze duurder zijn dan ‘nieuwe’ werknemers, minder ingezet zullen worden.  

Deze cao is ook de reden dat HEMA-medewerkers hier vandaag met FNV zitten. HEMA is weliswaar niet de enige grote retailketen die zijn medewerkers nét iets meer dan het minimum loon biedt, maar gaat hierin volgens FNV wel heel ver. Een ‘loondump’, noemt FNV-bestuurder Linda Vermeulen het. “HEMA spant de kroon met het verslechteren van de arbeidsomstandigheden”, zegt ze. Daarbij is FNV voor gelijke beloning voor gelijk werk. Daarom tekende de FNV de cao niet, in tegenstelling tot vakbond CNV. De wensen van FNV, waaronder hoger loon, zouden volgens HEMA onhaalbaar zijn voor het met schulden kampende concern ( https://www.rtlz.nl/beurs/bedrijven/artikel/4909891/hema-volgend-jaar-te-weinig-geld-marcel-boekhoorn-liquidatie). Hogere lonen zouden het einde van HEMA kunnen betekenen, stelde het concern eerder.  

Onzin, aldus Vermeulen. “We houden van HEMA. Bovendien zijn hogere lonen goed voor de economie, en gaan mensen daardoor meer kopen. Maar deze cao is ook slecht voor de winkel, want de huidige medewerkers staan onder druk, en er staan steeds minder medewerkers in de winkel. En juist deze mensen máken de winkel.” Bovendien is de vakbond fel tegenstander van de tweedeling tussen oude en nieuwe medewerkers. Volgens Linda dreigt er daardoor het gevaar dat de HEMA de werknemers die langer bij het bedrijf werken als duur gaat behandelen en uitsluit van toekomstige loonsverhogingen. “Daardoor wordt het leven voor hen moeilijker. Bovendien moeten ze soms werken tijdens de feestdagen terwijl ze zelf zich nauwelijks meer wat extra’s kunnen veroorloven. De grens is bereikt.” 

Reden voor actie, vonden de bij FNV aangesloten HEMA medewerkers. Maar daar lijkt de HEMA-leiding een stokje voor gestoken te hebben. Een FNV’er had opgemerkt dat er extra beveiliging was bij de HEMA in Utrecht. “Dat doen ze wel vaker als ze een actie vermoeden”, vertelt Linda Vermeulen. Helaas dwarsboomt dit de mogelijkheden om ongedwongen in gesprek te gaan met de werknemers, waardoor de actievoerders hun missie naar Amersfoort verleggen.  

Minister gaat ‘shoppen’ 

Het niet doorgaan van de actie neemt niet weg dat de winkelmedewerkers wel de aandacht hebben getrokken van de landelijke politiek.  SP-kamerlid Jasper van Dijk, zelf ook een Utrechter, wil het winkelpersoneel een hart onder de riep steken. Daarom vroeg hij minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) of deze ‘mee wilde winkelen’, om zo zelf met het winkelpersoneel te kunnen praten over hun lonen. Hoewel het verzoek voor wat hilariteit in de kamer zorgde, heeft de minister toegezegd – al bezoeken de beide heren waarschijnlijk alleen winkels in Den Haag of Rotterdam.  

Toch zal het niet de laatste keer zijn dat Utrecht het terrein wordt van deze ‘loonstrijd’. “De winkelmedewerkers die lid zijn van FNV zullen de komende tijd vaker van zich laten horen. Komende week gaan we de stad in met een kerstkaartenactie.”